برگردان: رویا رضاپور
در هاتا یوگا برای بهبود تمرکز از روش تراتاکا استفاده میگردد. تراتاکا در ضمن سادگی، تمرین قدرتمندی بوده و یکی از شش طریقۀ پاکسازی یا شات کارما است که در هاتا یوگا آموزش داده میشود. تکنیک آن شامل زل زدن یا ثابت نگهداشتن چشمها بر یک نقطه میباشد. این نقطه میتواند یک شیء یا شعلۀ یک شمع باشد.
تمرین تراتاکا بر اساس یک واقعیت علمی قرار دارد؛ بدین معنی که حرکت چشمها میتواند بیانکنندۀ نحوۀ تفکرات ما باشد. به هنگام تمرکز چون فکر متوجه یک موضوع خاص میشود، افکار مزاحم کاملاً حذفشده و یا کمتر میگردد. همزمان چشمها هم ثابتتر میشوند؛ بنابراین بین حرکت چشمها و وضعیت روحی ما یک ارتباط وجود دارد و دستگاه الکتروانسفالوگرافی بهراحتی میتواند این موضوع را نشان دهد.
از همین حقیقت در تمرین تراتاکا بهره میبرند. با خیره ماندن به یک نقطۀ خاص میتوان ذهن را متمرکز کرد. با این عمل دامنۀ افکار محدودتر شده و ذهن آشفته تحت کنترل قرار میگیرد.
تراتاکا انواع گوناگونی دارد. برای تمرین زل زدن بنا بر میل خود میتوان از اشیاء مختلفی استفاده کرد، مانند شعلۀ شمع – نقطۀ سیاه روی دیوار - گوی شیشهای - خورشید سحرگاهان - ماه کامل و ... . البته شعلۀ شمع طرفداران بیشتری دارد.
کلاس آموزش مراقبه در دانش یوگا
چطور با شعلۀ شمع تمرین تراتاکا (خیره شدن) انجام دهیم:
- روی زمین یا صندلی راحت و صاف بنشینید.
- یک شمع روشن در فاصلۀ نیم تا یک متری خود قرار دهید.
- چشم و شمع در یک راستا باشند تا بدون بالا یا پایین بردن سر بتوان به شمع نگاه کرد.
- بدون حرکت بنشینید و به نقطۀ روشنی که درست بالای سر فتیله قرار دارد، نگاه کنید. به خود شعله توجه نکنید؛ چراکه با سوسو شعله، تمرکز خود را از دست خواهید داد. درعینحال میتوانید به قرمزی بالاتر از فتیله نگاه کنید یا به قرمزی نوکِ خود فتیله، چراکه این ناحیه نسبت به سایر قسمتهای شعله از ثبات بیشتری برخوردار است.
- بدون پلک زدن به شعله خیره شوید. با تمرین میتوان فاصلۀ پلک زدن را از چند ثانیه به چند دقیقه رساند و بهمرور میبینید که آگاهی شما فقط روی خود شعله قرار میگیرد و کمکم محیط اطراف، حتی خودِ بدن فراموش میشود. خودآگاهی شما نسبت به کالبدتان از بین میرود و حس میکنید که با شعله یکی شدهاید.
- وقتی چشمهایتان خسته شد، بهآرامی آنها را ببندید و ریلکس کنید. ممکن است از آنها اشک بیاید، در این صورت چشم را بسته نگهدارید تا مشکل برطرف شود. وقتی چشمها بستهاند به تصویر شعله در جلوی پیشانی خود خیره شوید و تا زمانی که این تصویر جلوی دیدگانتان قرار دارد، نظارهگر آن باشید.
- آهسته چشمها را بازکنید. شاید لازم باشد چند بار پلک بزنید تا فشار از روی چشمها برداشته شود.
- این تمرین را بنا بر علاقهتان چند بار تکرار کنید.
فواید تراتاکا (خیره شدن به یک نقطه):
- انجام تراتاکا برای چشم مفید است و با تقویت ماهیچه های اطراف چشم میتوان مشکلات جزئی همچون نزدیکبینی را برطرف کرد.
- بیخوابی را از بین میبرد. چند دقیقه تمرین قبل از خواب کیفیت خواب را بهبود میبخشد.
- حواسپرتی را رفع میکند و ضمن افزایش قدرت تمرکز، ذهن را ساکت و آرام میکند.
- ثبات اعصاب و روان را افزایش میدهد.
برگرفته از: http://www.yogicwayoflife.com/trataka