تاریخچه و معرفی ماساژ کلاسیک روسی

به طور کلی تاریخچۀ ماساژ مقارن با پیدایش بشر است. انسان از بدو تولد به‌صورت غریزی هنگام بروز درد به‌طور ناخود آگاه به نقطه و یا نواحی درد واکنش داشته و با مالش مناطق درد یا فشردن آن، موجبات تسکین خود را فراهم می‌نماید و از مکانیزم‌های کاهش درد مدد می‌گیرد.

تحقیقات دیوید هلوینگ نشان دهندۀ این است که دولت روسیه از سال 1860 ماساژ درمانی را به رسمیت شناخت. به‌طوری‌که امروزه در بیمارستان‌ها ودرمانگاه‌های این کشور مراکز بزرگ ماساژ درمانی تأسیس شده است.
از دهۀ 1960 به بعد دانشگاه‌های روسیه اقدام به تأسیس مراکز توانبخشی و فیزیوتراپی  نمودند و امروزه صدها مدرسۀ ماساژ در روسیه فعالیت می‌کنند، اما در جامعۀ پزشکی این واقعیت که ماساژ درمانی در برطرف نمودن اختلالات عصبی، مشکلات قلب و عروق، مشکلات عصبی عضلانی و ..... به‌طور حتم چاره ساز است همچنان در خط مقدم تحقیقات پزشکی  و ماساژدرمانی است.
معمولاً انواع ماساژ با يك مكانيسم مشابه بر روي بدن اثر مي‌گذارند. زماني‌كه ماهيچه بيش از حد فعاليت دارد تجمع مواد زايد از جمله اسيدلاكتيك مي‌تواند باعث درد، گرفتگي و حتي اسپاسم عضلات شود. ماساژ گردش خون و جريان لنفاوي را بهبود بخشيده، مواد غذايي و اكسيژن تازه را به بافت‌هاي مزبور مي‌رساند و به خروج مواد سمي و بهبودي كمك مي‌كند.

همچنين عضلات در حال كشش مي‌توانند به رگ‌هاي خوني و اعصاب فشار آورده و با محدود كردن جريان خون باعث ايجاد درد شوند. با ماساژ منطقۀ مورد نظر، به‌تدريج فشار عضله بر اعصاب درگير كاهش يافته و درد کم می‌شود. همين مكانيسم در بهبود عضلات آسيب ديده با ماساژ سودمند است.

علاوه بر اين، ماساژ باعث افزايش اندروفين‌ها (نابود كننده‌هاي درد) و افزايش ترشح هورمون سروتونين (تعديل كننده خلق و خوي) مي‌شود. همچنين ثابت شده كه هورمون استرس (كورتيزول) را آزاد مي‌نمايد. به همين دليل ماساژ اغلب به عنوان يك درمان تکمیلی براي افرادي كه سيستم ايمني آن‌ها بر اثر استرس تضعيف شده توصيه مي‌شود.
به‌طور کلی ماساژ به دو سبک تقسیم می‌شود: 1- سبک بلوک شرق که طب سوزنی چین باستان، ماساژ سنتی تایلندی، شیاتسو و یومی هو‌تراپی ژاپنی از برجسته‌ترین انواع آن است. شایان ذکر است که تمامی این سبک‌ها عمدتاً بدون روغن هستند؛ زیرا که اعتقاد بلوک شرق بر این است که انرژی از زمین یا خاک تا ارتفاع 30 سانتی متری منتقل می‌گردد.  2- بلوک غرب یا اروپایی که امروزه با عنوان ماساژ‌های کلاسیک شناسایی می‌شوند و از برجسته‌ترین آن‌ها می‌توان به سبک کلاسیک روسی، سوئدی و فنلاندی اشاره نمود. در شیوه‌های غربی از میز یا تخت‌های ویژۀ ماساژ و همچنین روغن‌های مخصوص استفاده می‌شود و فنون اجرایی آن به نوعی تخصصی‌تر  انجام می‌شود؛ و بایستی در زمینه‌های مختلفی چون آناتومی بدن، فیزیولوژی، حرکات اصلاحی و حرکت شناسی و .... آگاهی وجود داشته باشد. برای اعضای مختلف بدن فنون وشیوه‌های متعددی تعریف شده که از نظر تنوع در فنون، بیشتر از شیوه‌های شرقی می‌باشد.

 ماساژ کلاسیک روسی معمولاً به پنج گروه اصلی تقسیم می شود:

•    поглаживание;  پاگلاژیوانیه (نوازشی)
•    растирание; راستیرانیه (سایشی، مالشی)
•    выжимание;ویژیمانیه   (عمقی)  
•    разминание; رازمینانیه (دورانی)
•    вибрация.      ویبراتسیا (لرزشی)

از جمله نکاتی که در ماساژ کلاسیک روسی بسیارحائز اهمیت است و مورد تأکید انجمن ماساژ روسیه نیز می باشد این است که در ماساژ کلاسیک روسی نحوۀ استقرار و پوزیشن ماساژ دهنده در سه محور طولی (موازی با بدن فرد) عرضی (عمود بر بدن فرد) اریب (مایل با بدن فرد) می‌باشد.

در ماساژ کلاسیک روسی تقسیم بندی بدن فرد ماساژ گیرنده به قرار زیر است:

اندام‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: سمت نزدیک ماساژ دهنده و سمت دور از او.
1.    نواحی پا  و انگشتان پا (به سمت ماساژ دهنده)
2.    نواحی باسن (سمت مخالف ماساژ دهنده)
3.    نواحی کمر و پشت (سمت مخالف ماساژ دهنده)
4.    نواحی شانه و گردن (سمت مخالف ماساژ دهنده)
5.    نواحی دست و انگشتان دست (به سمت ماساژ دهنده)
6.    نواحی سر و صورت

نکاتی که در حین اجرای ماساژ بایستی مد نظر داشته باشیم:

    تمامی مراحل ماساژ بایستی پیوسته و متناوب انجام شود و هیچ‌گونه وقفه‌ای بین آنها ایجاد نشود. همچنین بایستی با یک آهنگ و ریتم یکنواخت، به‌صورت موزون و آهنگین اجرا شود.
    افرادی که به‌طور دائم ماساژ می‌گیرند بایستی مراقب تحریک بیش از حد غدد لنفاوی باشند. اینجا در واقع روی سخن با ماساژ دهندگان است که بایستی این نکته را مد نظر داشته باشند.
    بهتر است ماساژ را ابتدا با ریتم ملایم و آرام شروع کنید و سپس آرام آرام شدت آن را بیشتر کنید؛ در پایان ماساژ رفته رفته ماساژ را ملایم کنید و از تکنیک‌های ریلکس‌سازی و فنون آرمیدگی بهره جویید. به‌طوری‌که به فرد ماساژ گیرنده احساس خواب آلودگی دست دهد. برای اجرای بهتر این روش‌ها فنون مدیتیشن به شما بسیار کمک می‌کند. در ابتدا به‌گونه‌ای رفتار کنید که شخص ماساژ گیرنده به شما اعتماد کامل پیدا کند و درخصوص مهارت انجام تکنیک‌ها توسط شما، هیچ‌گونه شکی به دل راه ندهد، سپس از او بخواهید با آرامش کامل روی تخت دراز بکشد و خود را در مکانی که بیشترین آرامش را به دست می‌آورد (کنار ساحل هنگام غروب) تصور کند و صدا‌های اطراف را بشنود، اما قضاوت نکند.

    قدرت و دوز ماساژ مهم است. خشونت، شتابزدگی، نامنظمی حرکات و همچنین بیش از حد به طول انجامیدن ماساژ ممکن است سبب درد، کشش بیش از حد عضلات، تحریک قشر مغز و سیستم عصبی شود.
    جهت حرکت ماساژ بهتر است از دیستال به پروکسیمال باشد به عبارت دیگر از اندام‌های پیرامونی به اندام‌های مرکزی باشد.
    در هنگام ماساژ سر وگردن و اندام‌های فوقانی بایستی در وضعیت کاملاً آزاد و راحت باشند و همچنین ما نمای واضحی از چهرۀ فرد ماساژ گیرنده داشته باشیم که در اجرای حرکات مختلف از تغییرات چهرۀ وی آگاه و مطلع باشیم.
تکنیک‌های نوازشی و تأثیرات مثبت آن بر روی بدن
    تکنیک‌های نوازشی یا پاگلاژیوانیه روی بدن تأثیر قابل توجهی دارد. مناطق مردۀ پوست را پاک کرده و در میزان ترشح غدد چربی و عرق ساز تعادل ایجاد می‌کند. فرایند متابولیکی در پوست،  تقویت شده و در نتیجه رنگ پوست را بهتر می‌کند و موجب صاف شدن و انعطاف پذیری پوست می‌شود.
    این عمل منجر به بهبود عملکرد مغز و گردش خون می‌شود؛ زیرا نتیجۀ آن ذخیره شدن میزان بیشتری اکسیژن در بافت‌ها از طریق هدایت و رانش خون سرخرگی به بافت‌ها و اندام‌هاست. این تکنیک تأثیرات مفیدی بر روی قابلیت ارتجاعی جدارۀ عروق دارد.
    تکنیک‌های نوازشی به کاهش ورم قسمت‌های مختلف بدن نیز کمک می‌کند؛ زیرا آبی که در اطراف رگ‌ها و عروق جمع شده را به سمت  گره‌های لنفاوی هدایت می‌کند و در نتیجه آب‌های میان بافتی و سموم از بدن سریعاً دفع می‌شود.
    تکنیک‌های نوازشی سبب ریلکس شدن و پاک شدن بدن می‌شود، چرا که در نتیجۀ آن فرسودگی بدن از میان می‌رود.

در زیر توجه شما را به نحوۀ اجرای برخی از شگردهای نوازشی جلب می‌نمائیم:

    سر راست: دست‌های ماساژ دهنده بایستی در حالت ریلکس و آزاد و بدون هیچ انقباضی باشد (چهار انگشت بسته و انگشت شست باز).
    زیگزاگی: در این شگرد نیز آرایش دست مانند روش سر راست می‌باشد، با این تفاوت که هنگام حرکت دست به طرف چپ و راست به شکل زیگزاگ انجام می‌شود.
    متناوب: این شگرد به‌صورت پشت سر هم با دو دست انجام می‌شود. حرکات دست به‌صورت پیوسته و بدون توقف است.
    ترکیبی: (یک دست به‌صورت زیگزاگی و یک دست به‌صورت سر راست) در این روش ترکیبی از روش سر راست و زیگزاگی را به‌صورت پیوسته و بدون وقفه اجرا می‌کنیم.
    متحد المرکز: این روش بیشتر روی مفاصل به‌ویژه مفصل زانو انجام می‌شود مانند علامت بی‌نهایت یا  8 لاتین افقی.
    اتو کشی: در این روش ماساژ دهنده با استفاده از پشت بند اول و دوم انگشتان دست ماساژ را انجام می‌دهد.
    شانه‌ای: این ماساژ مانند روش اتو کردن است، با این تفاوت که با برآمدگی بند‌های انگشتان (پروکزیمال) اجرا می‌شود.

ترجمه و تنظیم: بکتاش الهامیان